«عید پاک» یا «پاسخا»، یکی از بزرگ ترین عیدهای مسیحیان است.
در این روز بود که حضرت مسیح پس از این که در اورشلیم شکنجه و مصلوب شده بود، دوباره زنده شد.

عید پاک در روسیه، از جهاتی شبیه «عید فطر» مسلمانان است، چون پایان یک دوره روزه‌داری است که از بعد از «جشن ماسلنیتسا» شروع شده بود.
ماسلنیتسا (Maslenitsa) جشن یک هفته‌ای است که در اسفند ماه برگزار می‌شود. این جشن نماد پایان زمستان و فرا رسیدن بهار است و می‌توان آن را «نوروز اسلاوی» نامید. ماسلنیتسا ریشه‌های باستانی و غیرمذهبی دارد و تا قرن ۱۴ میلادی تقریبا همزمان با نوروز ایرانی برگزار می‌شد. اما به مرور زمان با باورهای مذهبی کلیسای ارتودوکس آمیخته شده.

فاصله ۷ هفته‌ای بین «ماسلنیتسا» تا «پاسخا»، دوره «روزه بزرگ» است که مومنان مسیحی کل این مدت را روزه می‌گیرند. روزه داران مسیحی به خود گرسنگی نمی‌دهند و عمدتا فقط از خوردن محصولات حیوانی (گوشت، تخم مرغ و لبنیات و…) خودداری کرده و تا بتوانند در مجالسی که در آن رقص و پایکوبی باشد شرکت نمی‌کنند.
توضیح این که در مسیحیت ارتودوکس، ۴ دوره روزه داری ۱ تا ۷ هفته ای وجود دارد که «روزه بزرگ» اولین دوره آن است. به طور کلی مسیحیان ارتودوکس معتقد، چیزی حدود ۴ تا ۵ ماه در سال را روزه می‌گیرند.

در جریان عید پاک («پاسخا») مسیحیان ارتودوکس روسیه، چند روز قبل (پنج شنبه) کیکی به نام «کولیچ» پخته یا تهیه می کنند و روز شنبه آن را برای متبرک کردن به کلیسا می برند تا برای مراسم روز یکشنبه آماده باشد. همین طور رسم است که روز پنج شنبه در کلیسا به گناهان خود اعتراف کنند.
بر خلاف مسیحیان کاتولیک که به صورت ناشناس اعتراف می کنند، ارتودوکس ها چهره به چهره در برابر کشیش خود گناهان خود را بر می شمرند. از دیگر تفاوت‌های ظاهری بین مذهب کاتولیک و ارتودوکس این است که بر خلاف کلیساهای کاتولیک، در کلیساهای ارتودوکس، صندلی وجود ندارد و کل مراسم مذهبی سرپا انجام می‌شود.

شنبه شب در کلیساهای جامع هر شهری، مراسم طولانی برگزار می‌شود که معمولا به طور مستقیم از تلویزیون پخش می‌شود. مهم‌ترین این مراسم در مسکو و در «کلیسای جامع مسیح منجی» است و با حضور مقامات دولتی برگزار می‌شود.
در جریان این مراسم، کشیشان و خدمه و مردم، از کلیسا خارج شده و با آدابی خاص، چند بار به صورت دسته جمعی به دور کلیسا (یا فاصله بین دو کلیسا و صومعه) را پیاده طی می‌کنند.
به این دسته های مذهبی در روسیه «کرِستنی خُد» (Krestniy Khod) گفته می‌شود. «کرِستنی خُد» همیشه با حمل فانوس، پرچم‌های مذهبی و از همه مهم‌تر، تمثال‌های حضرت مسیح («ایکون») همراه است.

در داخل کلیسا، مردم با گفتن این جمله که «مسیح دوباره زنده شد.» سه بار همدیگر را می بوسند و طبق سنت، کشیش، تکه‌های کوچک نان را در ظرف شراب فرو کرده و در دهان حاضران در مراسم که در صف ایستاده‌اند می‌گذارد. نان و شراب نماد تن و خون حضرت مسیح است.
در این شب، مردم از آتشی که از مقبره حضرت مسیح در اورشلیم آورده شده شمع روشن کرده و سعی می‌کنند آن را به خانه ببرند. مومنان تا صبح در کلیسا بیدار می‌مانند و عبادت می‌کنند.

روز یکشنبه که همان عید «پاسخا» است، تخم مرغ رنگی که از قبل آماده کرده بودند و «کولیچ» (کیک مخصوص عید پاک) و همین طور پنیر شیرین مزه خاصی به نام «پاسخا» را روی میز چیده و در کنار خانواده و دوستان جشن می گیرند.
معمولا روی کیک «کولیچ» و «پاسخا» (که فقط در عید پاک می خورند) حروف XB دیده می شود که اول عبارت «مسیح از مرگ برخاست و زنده شد.» گرفته شده.
بچه ها و حتی بزرگ ترها با تخم مرغ ها بازی می‌کنند تا ببینند تخم مرغ چه کسی زودتر می‌شکند، همدیگر را می بوسند و به پیاده روی و بازدید دوستان و اقوام می‌روند.

یکشنبه قبل از عید پارک، عید «یکشنبه بیدمشک» است که آن هم مراسم جالبی دارد.

بهروز بهادری فر