«ایزبا» (Izba) خانه چوبی است که از زمان های بسیار قدیم در روسیه محل سکونت کشاورزان و رعیت ها بوده. هنوز هم در خیلی از روستاها، «داچا» ها و کنار جاده ها «ایزبا» های قدیمی می بینید که با رنگ های روشن و متنوع در کنار هم قرار گرفته اند.

«ایزبا» های اولیه «سیاه» بودند، به این معنا که دودکش نداشتند تا گرما داخل خانه حفظ شود و به هدر نرود. خیلی از آن ها حتی پنجره هم نداشتند و اعضای خانواده کنار آتش و همراه دام و حیوانات، یکجا زندگی می کردند. اکثرشان هم زیر زمین داشتند که به عنوان انبار استفاده می شده.

اکثر رعیت ها تا اواخر قرن ۱۹ میلادی روی زمین می خوابیدند و تختخواب کالایی لوکس و تجملاتی به حساب می آمده. خیلی از روس ها برای نگهداری لباس و وسایل دیگر، صندوق های بزرگی داشتند که به آن «سوندوک» (Sunduk) می گویند و هنوز هم در بعضی از خانه های قدیمی پیدا می شود. بعضی ها روی «سوندوک» می خوابیدند.

بعدها «ایزبا» ها پنجره دار شدند، اما به جای شیشه، اکثرا از پوست شکم دام و حیوانات یا سنگ و کانی های شفاف و نازک استفاده می کردند. به همین دلیل است که هنوز هم اکثر پنجره های «ایزبا» چند تکه هستند، چون پوست و سنگ کوچک است و نمی تواند سطح بزرگی را پوشش دهد.

از حدود ۳۰۰ سال پیش به این ور، «ایزبا» های «سفید» رونق گرفتند، یعنی دودکش دار شدند. تعداد پنجره ها هم بیشتر و تجملاتی تر شد. پنجره های «ایزبا» های قدیمی واقعا دیدنی است. سیستم گرمایش هم به «پِچ» (Pech) یا همان بخاری (اجاق) تغییر پیدا کرد که کارآمدتر، تمیزتر و کم خطرتر است.
مشهور است که تزار «پتر کبیر» ساخت و استفاده از «ایزبای سیاه» در سنت پترزبورگ را ممنوع کرده بود.

گوشه سرخ

جالب است که در خانه ها روسی، تعدادی شمایل حضرت مسیح و قدیسان ارتودوکس در بخشی از منزل قرار می دادند و با پارچه تزیین می کردند که به آن «گوشه سرخ» (Krasny Ugol) گفته می شود. البته در زبان روسی قدیم سرخ به معنای زیبا بوده. مثل «میدان سرخ» که در اصل یعنی «میدان زیبا».
همان طور که در ایران، مهمان و بزرگ خانواده «بالا» ی منزل می نشیند، در روسیه هم جایگاه مهمان «گوشه سرخ» بوده.
ضمنا مهمان ها به محض ورود به منزل، مقابل «گوشه سرخ» می ایستادند و صلیب می کشیدند. رسمی که تا به امروز هم در بعضی از خانواده های سنتی و مذهبی روس دیده می شود.

بهروز بهادری فر

مطالب مرتبط:
داچا

عکس های بیشتر در ادامه

«گوشه سرخ» (Krasny Ugol)

«پِچ» (Pech) بخاری روسی