«نِنِت» ها (Nenet) از اقوام بومی روسیه و ساکن شبه جزیره «یامال» (Yamal) در شمال روسیه و در نزدیکی اقیانوس منجمد شمالی هستند.
«یامال» در زبان محلی یعنی «آخر دنیا» و خود کلمه «نِنِت» معنی «انسان» می دهد. نام دیگر این قوم «سامایِد» (Samoyed) به معنی «خود خوار» (بر وزن آدم خوار) است، ولی مدت هاست از این نام به جز برای سگ های سورتمه کش این منطقه (سگ سامایِد) استفاده نمی شود.
شبه جزیره «یامال» در سال های اخیر به دو دلیل در اخبار دنیا مورد توجه قرار گفت. یکی به دلیل گودال طبیعی با قطر حدود ۸۰ متر و عمق زیاد که احتمالا به دلیل گازهای زیرزمینی ایجاد شده است (گودال یامال) و دیگری، به دلیل حضور شرکت روسی «گازپروم» جهت استخراج منابع عظیم نفت و گاز این منطقه که در دهه هفتاد کشف شد.
«نِنِت» ها حدود ۴۵ هزار نفر جمعیت دارند که نیمی از آن ها، علاوه بر زبان روسی، به زبان محلی «نِنِت» هم صحبت می کنند. زندگی این قوم کوچنده به پرورش گوزن شمالی و شکار می گذرد و هر سال، سوار بر یورتمه، گله های نیم میلیون راسی خود را صدها کیلومتر در توندارهای سرد شبه جزیره «یامال» جا به جا می کنند. زمستان ها دما به منفی ۵۰ درجه سانتی گراد هم می رسد، اما تابستان ها تا ۳۵ درجه بالای صفر گرم می شود.
«نِنِت» ها هم مانند دیگر اقوام کوچنده، در خیمه (یورت) های موقت از جنس پوست گوزن زندگی می کنند که به آن «چوم» (Chum) می گویند.
رژیم غذایی «نِنِت» ها محدود است و عمدتا شامل گوشت خام، دودی و آب پز گوزن شمالی و همین طور ماهی و پرندگان می شود. «نِنِت» ها خون تازه گوزن شمالی که از معدود منابع در دسترس ویتامین است را هم می خورند و اعتقاد دارند کسی که خون گوزن نخورد زود تلف می شود.
از نظر باورهای دینی، هم شمن باوری و اعتقاد به نیروهای طبیعی و هم مسیحیت ارتودوکس در میان ساکنان شبه جزیره «یامال» رواج دارد.
تلاش های دولت شوروی برای اسکان اقوام کوچنده روسیه چندان موفق نبود، اما مدرسه برای همه اجباری شد و خانواده های «نِنِت» هم به اجبار بچه های خود را به مدارس شبانه روزی در نزدیک ترین شهرها می فرستادند. دوری چند ماهه فرزندان از خانواده برای تحصیل، که هنوز هم مانند قدیم ادامه دارد، موجب شده تا نسل جدید از هویت اصلی خود فاصله گرفته و با زبان مادری آشنایی کمتری داشته باشد.
«نِنِت» ها هم مانند دیگر اقوام بومی دنیا رو به نابودی هستند. تمایل نسل جدید به اسکان دایم، گرم شدن زمین و کاهش دوره سرما، کشف گاز و آغاز صنعتی شدن این منطقه از عمده دلایل این روند است.
بهروز بهادری فر
عکس ها از: Alessandra Meniconzi, Jimmy Nelson, Sergey Anisimov
مطالب مرتبط:
اقوام «چوکچی»
نقشه ادیان و مذاهب روسیه
بازتاب: لباس سنتی اقوام روسیه | آی لاو راشا