از نظر شکل هندسی، پلاک وسایل نقلیه در روسیه ۲ نوع دارد:

• مستطیل کشیده و باریک که روی بیشتر وسایل نقلیه استفاده می‌شود.
• مستطیل پهن (مربع مانند) که روی موتور و خودروهای با فضای پلاک کمتر و ماشین‌آلات خاص استفاده می‌شود.

اجزای متن روی پلاک را میتوان به ۴ بخش تقسیم کرد که با ترتیب‌های متفاوت در پلاک‌های مختلف استفاده می‌شوند:

• حروف سریال که با حروف بزرگ مشخص شده است.
• شماره ماشین
• شماره منطقه (شهر) یا شماره واحد نظامی (در مورد خودروهای نظامی)
• حروف RUS که مخفف روسیه است. در اکثر موارد، اما نه همیشه، پرچم روسیه هم کنار کلمه RUS دیده می‌شود.

الفبای زبان روسی با الفبای لاتین (مثل انگلیسی) تفاوت دارد. با این وجود ۱۲ حرف هستند که در حالت بزرگ، بین روسی و لاتین مشترک هستند، اما بعضی از آن‌ها تلفظ متفاوتی دارند. در پلاک‌های روسی فقط از این ۱۲ حرف در حروف سریال استفاده می‌شود.

داشتن پلاک رند ، مثلا با اعداد ۶۶۶ و ۷۷۷ یا حروف ХХХ نشانه موقعیت اجتماعی و ثروت است و مثل خیلی از کشورها با قیمت بالا به فروش می‌رسد.

کد منطقه، شهر محل ثبت پلاک را مشخص می‌کند. مثلا کدهای ۷۷، ۹۷، ۹۹، ۱۷۷، ۱۹۷، ۱۹۹ و ۷۷۷ کدهای مسکو هستند. کد سنت پترزبورگ ۷۸، ۹۸، ۱۷۸ و ۱۹۸ است.

از نظر رنگ، پلاک‌ها در ۵ رنگ مختلف ظاهر می‌شوند:

سفید

وسایل نقلیه خصوصی، چه خودرو سبک، چه سنگین، چه موتور، چه تراکتور، چه اتوبوس سازمانی و تاکسی‌های خصوصی و غیره سفید رنگ هستند و از این جهت بیشترین تعداد را دارند.

اگر بخش مربوط به کد منطقه و کلمه RUS زرد رنگ باشد، به معنی این است که پلاک موقت است.

پلاک‌ تریلرها هم سفید، اما ترکیب حروف و اعداد آن متفاوت است.

توضیح این که، تعداد مشخصی پلاک سفید (به شکل خودرو خصوصی و معمولی) با کد منطقه و کد سریال مشخص، فقط برای خودروهای مقامات دولتی و اطلاعاتی و قضایی و نظامی رزرو شده‌اند و هیچ پلیسی جلوی این خودروها را نمی‌گیرد. از جمله، این کد سریال‌ها:
АМР, ЕКХ, ККХ, ХКХ, ААА, АММ, МММ, АМО, АОО, МОО

زرد

وسایل نقلیه عمومی، مانند تاکسی‌های مجوزدار و اتوبوس که در خدمت حمل و نقل عمومی باشند، زرد رنگ هستند.
خودروهای دارای پلاک زرد رنگ مجازند تا در مسیر‌های ویژه وسایل نقلیه عمومی که با حرف A مشخص می‌شوند، حرکت کنند. به همین دلیل تاکسی‌های اینترنتی که پلاک زرد دارند، بیشتر مورد تقاضای مسافران هستند، چون کمتر در ترافیک می‌مانند.

آبی

وسایل نقلیه متعلق به پلیس روسیه، آبی رنگ هستند. چه خودرو سبک، چه سنگین، چه اتوبوس، چه موتور و غیره.
حرف روی پلاک مشخص کننده نوع پلیس (امنیت، راهنمایی و رانندگی، گشت‌زنی و…) است و در هر شهری متفاوت است.

قرمز

وسایل نقلیه دیپلماتیک مانند سفارتخانه ها، سازمان‌های بین‌المللی و غیره قرمز رنگ هستند.
سه عدد اول مشخص کننده سفارتخانه یا سازمان است. کد سفارت ایران ۰۳۶ و کد سفارت انگلستان ۰۰۱ است. کدهایی که از ۵ و بیشتر شروع می‌شوند متعلق به سازمان‌های بین‌المللی هستند. مثلا کد خودروهای سازمان ملل ۵۱۱ است.
حروف روی پلاک مشخص کننده کاربری خودرو است. مثلا کد CD متعلق به سفیر، کد D متعلق به دیپلمات‌ها، کد T متعلق به کارمندان اداری غیر دیپلمات است.

سیاه

وسایل نقلیه نظامی از جمله خودرو، موتور، اتوبوس، ماشین سنگین، ماشین نظامی و… سیاه رنگ هستند.
بر خلاف همه انواع دیگر پلا‌ک‌ها، کد منطقه روی پلاک، مشخص کننده واحد نظامی است و نه منطقه جغرافیایی.
بر خلاف همه انواع دیگر پلاک‌ها، پلاک‌های سیاه نظامی، نور را بازتاب نمی‌دهند و در شب به سختی دیده می شوند.

پلاک‌های خارجی

علاوه بر پلاک‌های روسی، به پلاک‌های خارجی هم برمی‌خورید. پلاک خودروهای اتحادیه اروپا، معمولا از دو قسمت آبی باریک و سفید کشیده تشکیل شده است. در بالای قسمت آبی سمت چپ، دایره متشکل از ستاره، نماد اتحادیه اروپا هست و در پایین، کد کشور. مثلا D یعنی آلمان.
در مورد کشورهای دیگر، معمولا به جای آرم اتحادیه اروپا، پرچم کشور قرار دارد.
بعضی از پلاک‌هایی که بیشتر از همه در روسیه می‌بینید در جدول زیر آمده است.

AM – ارمنستان
AZ – آذربایجان
BY – بلاروس
UA – اوکراین
KZ – قزاقستان
GE – گرجستان
KG – قرقیزستان
ABH – آبخازیا
TJ – تاجیکستان
UZ – ازبکستان
TM – ترکمنستان
MNG – مغولستان
RSO – اوستیای جنوبی
EST – استونی
LV – لاتویا
LT – لیتوانی
MD – مولداوی
D – آلمان

بهروز بهادری فر